Τι σημαίνει η δικαστική συμπαράσταση;
Η έννοια της δικαστικής συμπαράστασης αναφέρεται στην κατάσταση ενός ενήλικα που αδυνατεί να αναλάβει τη φροντίδα των νομικών ή προσωπικών του υποθέσεων λόγω σωματικών ή ψυχικών προβλημάτων. Ο δικαστικός συμπαραστάτης διορίζεται με απόφαση του δικαστηρίου και αναλαμβάνει τη διασφάλιση των συμφερόντων του ατόμου που χρήζει προστασίας.
Κατηγορίες δικαστικής συμπαράστασης
Η δικαστική συμπαράσταση ταξινομείται σε δύο βασικούς τύπους:
- Στερητική δικαστική συμπαράσταση: Σ’ αυτή την περίπτωση, ο δικαστικός συμπαραστάτης έχει την πλήρη εκπροσώπηση του ατόμου και αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου τις δικαιοπραξίες ή την εκπροσώπηση του στις δικαστικές διαδικασίες.
- Επικουρική δικαστική συμπαράσταση: Ο δικαστικός συμπαραστάτης παρέχει τη συναίνεσή του για τη διεκπεραίωση συγκεκριμένων νομικών πράξεων, όπως η υπογραφή εγγράφων ή η συμμετοχή σε διαδικασίες.
Ποιες κατηγορίες ατόμων μπορούν να τεθούν υπό δικαστική συμπαράσταση;
Η δικαστική συμπαράσταση επιβάλλεται σε ενήλικες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αυτονομία τους λόγω σωματικών ή ψυχικών προβλημάτων. Οι βασικές κατηγορίες περιλαμβάνουν:
- Άτομα με σοβαρές σωματικές αναπηρίες
- Άτομα με ψυχικές ή διανοητικές διαταραχές
- Άτομα με προβλήματα εξάρτησης από αλκοόλ ή ναρκωτικά
Ποιες διαδικασίες ακολουθούνται για την αίτηση δικαστικής συμπαράστασης;
Η διαδικασία αίτησης για δικαστική συμπαράσταση διαφέρει ανάλογα με την περίπτωση:
- Σε περιπτώσεις σωματικών αναπηριών, η αίτηση μπορεί να κατατεθεί μόνο από το ίδιο το άτομο.
- Στις υπόλοιπες περιπτώσεις εκτός από το ίδιο το πρόσωπο που χρήζει προστασίας, μπορούν και οι ακόλουθοι να κινήσουν την διαδικασία:
- Ο/η σύζυγος του ατόμου.
- Οι γονείς ή τα παιδιά του.
- Ο Εισαγγελέας
- Το ίδιο το δικαστήριο, αν το κρίνει απαραίτητο, μπορεί να κινήσει αυτεπαγγέλτως τη διαδικασία.
Ποιοι μπορούν να αναλάβουν το ρόλο του δικαστικού συμπαραστάτη;
Ο δικαστικός συμπαραστάτης επιλέγεται από το δικαστήριο, το οποίο λαμβάνει υπόψη τις επιθυμίες του ατόμου και τις προτάσεις που μπορεί να υποβάλει το ίδιο. Ο υποψήφιος πρέπει να είναι ενήλικας και να πληροί τις νομικές προϋποθέσεις για τον διορισμό του. Αν το δικαστήριο κρίνει ότι το προτεινόμενο πρόσωπο δεν είναι κατάλληλο, μπορεί να διορίσει κάποιον άλλο. Επίσης, αν υπάρχει καθυστέρηση στην επιλογή, το δικαστήριο μπορεί να ορίσει προσωρινό συμπαραστάτη.
Δικαιολογητικά που απαιτούνται για την αίτηση:
Η διαδικασία υποβολής αίτησης για δικαστική συμπαράσταση απαιτεί την προσκόμιση των παρακάτω εγγράφων:
- Αντίγραφο της αστυνομικής ταυτότητας ή διαβατηρίου του αιτούντος.
- Ιατρικές βεβαιώσεις ή γνωματεύσεις από δημόσιες δομές υγείας που να επιβεβαιώνουν την αναπηρία ή την ψυχική κατάσταση.
- Απόδειξη καταβολής επιδομάτων ή συντάξεων λόγω αναπηρίας.
- Πιστοποιητικά από ασφαλιστικούς φορείς που να αναφέρουν τη σοβαρότητα της κατάστασης (ύπαρξη ασθένειας, αναπηρίας κτλ).
- Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης του αιτούντος.
Συνέπειες από την εφαρμογή της δικαστικής συμπαράστασης:
Αν το δικαστήριο αποφασίσει την επιβολή δικαστικής συμπαράστασης, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι:
- Ο συμπαραστατούμενος να κηρυχθεί νομικά ανίκανος να εκτελεί οποιαδήποτε δικαιοπραξία χωρίς τη βοήθεια του δικαστικού συμπαραστάτη.
- Ο συμπαραστατούμενος να έχει το δικαίωμα να πραγματοποιεί ενέργειες μόνο εφόσον λάβει έγκριση από το δικαστικό συμπαραστάτη.
- Συνδυασμός των δύο παραπάνω ρυθμίσεων, αν το δικαστήριο το κρίνει σκόπιμο.
Μπορεί να ανασταλεί η δικαστική συμπαράσταση; Η δικαστική συμπαράσταση μπορεί να ανακληθεί αν οι λόγοι που οδήγησαν στην επιβολή της δεν υφίστανται πλέον. Η αναστολή ή άρση μπορεί να πραγματοποιηθεί με αίτηση των προσώπων που την είχαν ζητήσει ή αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο. Ειδικότερα, εάν το ίδιο το άτομο το ζητήσει, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει την άρση της δικαστικής συμπαράστασης, σύμφωνα με τις προβλέψεις του άρθρου 1667 του Αστικού Κώδικα.